سلام.
با یاری خدا چهار درس از الفبای زبان کوردی رو تقدیم شما کردیم...
در اینجا میخوام که خلاصه ای از مطالبی که گفته شد رو بیارم...که حالت یادآوری داشته باشه و همچنین
الفبای کوردی به خوبی توی ذهنتون مجسم بشه...تا انشاءالله در دروس آینده به نوشتن زبان کوردی از جمله
اشکالاتی که در الفبای کوردی هست،ورود کلمات بیگانه و طرز برخورد و نوشتن آنها در الفبای کوردی،جدا نویسی و سرهم نویسی کلمات و....پپردازیم.
زبان کُردی چیست؟
زبان کُردی بخشی از خانواده زبانهای هند و اروپائی است.این زبان با گويشهای متعدد خود عضو شاخه شمال شرقی اين خانواده در قسمت زبانهای هند و
ایرانی و یکی از زبانهای شاخه شمال غربی زبانهای ایرانی ( اوستایی – کُردی – فارسی – بلوچی – تاجیکی- پشتو) است که در بخشهایی از
خاورمیانه که به آن سرزمین کُردستان گفته میشود به آن گفتگو میشود و با زبان فارسي قرابت نزديکي دارد.
پروفسور ن. مکنزی نوشته است : که در نظر اول میتوان انتظار داشت که منظور از زبان مادی زبان کُردی است .
همچنین ولادیمیر مینورسکی معتبرترین زبانشناس زبان کُردی این نظر را تایید میکند:
«اگر کُردها از نوادگان مادها نباشند، پس برسر ملتی چنین کهن و مقتدر چه آمدهاست و این همه قبیله و تیرهٔ مختلف کُرد که به یک زبان ایرانی و جدای از
زبان دیگر ایرانیان تکلم میکنند؛ از کجا آمدهاند؟»
بدون ترديد اشعار بابا طاهر در گويش کُردی جنوبی " لَکی" در قرن يازده ميلادی و نوشته های آیين يارسان در گويش اورامانی و گورانی در قرن سيزده هم
ميلادی ، بخشی از کهن ترين آثار ادبی کُردستان هستند.
از نظر جغرافیایی سرزمین کُردستان به قسمتهایی از ایران، ترکیه، عراق و سوریه گفته میشود. اما جمعیتهای پراکنده کُرد نیز در جمهوری آذربایجان ،
روسیه ، ارمنستان، شمال خراسان و در مناطقی از استان گیلان (یعنی لوشان و چمخاله لنگرود) یافت میشوند.
الفبای کردی چیست ؟
نزدیک به (٤٢٪)کُردها در کُردستان ترکیه ( شمال سرزمین کُردستان ) از الفبای لاتین(در گذشته زبان کُردی تنها با الفبای سامی نوشته میشد؛ اما از
جنگ جهانی اول به بعد از نویسه لاتین استفاده می شود) و بقیه کُردها به ترتیب (٣٨٪) در کُردستان ایران ( شرق سرزمین کُردستان) و (١٨٪) در
کردستان عراق ( جنوب سرزمین کُردستان) و (٢٪) در کُردستان سوریه ( غرب سرزمین کُردستان) در مجموع (٥٨٪) از الفبای عربی ( سامی) استفاده
می کنند . علاوه بر این تعداد ،کُردهای روسیه از الفبای سیریلیک استفاده می کنند .
مروری بر آنچه که گفته شد:
نویسه های زیر الفبای کُردی را نشان می دهند :
صامت (بی صدا ) :
ئـ / ب / پ / ت / ج / چ / ح / خ / د / ر / ڕ / ز / ژ / س / ش /
ع / غ / ق / ف / ڤ / ک / گ / ل / ڵ / م / ن / و / ه / ی / ( 29 نویسه )
مصوت ( صدادار ) :
ـه / ێ / ۆ / ا / وو {او کشیده } / ی / و {او کوتاه} / بزرۆکە / ( 8 نویسه)
بزرۆکە (کورته بزو ێن):
- در الفبای عربی نویسه ایی برای بزرۆکە در نظر گرفته نشده اما در الفبای لاتین از نویسه " i " استفاده می شود.
هر چند که بحث در مورد بزرۆکە در اصل به یکی از اشکالات نوشتن زبان کوردی برمیگردد و خواستار دگرگونی و درمانی اساسی است...ولی اینجا ناچاریم
که با کوتاهی از آن بگذریم.
در نوشتن زبان کوردی با الفبای عربی این حرف جایی ندارد و حرفی برایش درنظر گرفته نشده است، "بزرۆکە"
کوتاه تر از حرف" ێ" است و صوتی نزدیک به صوت کسره است که در رسم الخط لاتین به صورت " i / I " نشان
داده می شود . عرب آنرا کسره ی مختلسه یعنی کسره دزدکی می خوانند . " بزر " در کُردی به معنی گم شدن است .
صامت چیست ؟ به آواهایی گفته می شوند که در هنگام ادا کردن با مانع ( موانعی مانند
لب،دندان،حلق ) برخورد می کنند یا به اصطلاع استپ می شوند .
مصوت چیست ؟ آواهایی که صامت ها به کمک آنها ادا می شوند و در هنگام ادا کردن با هیچ
گونه استپی روبرو نمی شوند .
حال به مقایسه ظاهری الفبای زبان فارسی با الفبای زبان کُردی می پردازیم :
در صامت ها :
1. در الفبای کُردی نویسه های ( ث / ذ / ص / ض / ط / ظ ) وجود ندارند پس این نویسه ها در نوشتار کُردی هیچ کاربردی ندارند .
2. در الفبای کُردی
برای نویسه های (ث / ص / س ) ازنویسه ( س )
برای نویسه های (ت / ط ) از نویسه ( ت )
برای نویسه های (ذ / ز / ض / ظ ) ازنویسه ( ز )
استفاده می شود .
3. نویسه های (ئـ/ ڕ / ڤ / ڵ ) تنها به الفبای زبان کُردی اختصاص دارند .
در مصوت ها :
1. نویسه های ( ا / ی ) در هر دو کامل شبیه هم هستند .
2. تلفظ نویسه های (ـه / ێ / ۆ / وو ) دقیقا شبیه تلفظ نویسه های ( َ / ِ / ُ / و { او کشیده } ) است اما شیوه نوشتاریشان با هم متفاوت
است .
3. نویسه های (و {او کوتاه} / { I } بزرۆکە ) تنها به الفبای زبان کُردی اختصاص دارند .
ادامه دارد...