مێژووی ڕهوتی شارستانی مرۆڤایهتی له ههر ووڵاتێك، هی ههر نهتهوهیهك، له قۆناغه جیاجیاكانی مرۆڤایهتی، ژمارهیهك مرۆی ههره مهزن دهووری زێده كاریگهری له دروست كردنیدا دهگێڕن، بهدهگمهن جارێكی دیكه وێنهی ئهو چهشنه مرۆیانه لهههر بوارێكی ژیانی كۆمهڵایهتی، كهلتووری، ڕامیاری، نهتهوهیی... هتد دروست بێتهوه، كه گهورهترین بهرژهوهندی به نهتهوهكه و مرۆڤایهتیان گهیاندووهو ههرگیزاو ههرگیز واتا تا دنیا مابێ ئهو جۆره پیاوانه لهناو ویژدانی زیندووی نهتهوهكهیان، نیشتمانهكهیان، بگره مرۆڤایهتیش ههر دهمێنن.
دیاره یهكێ له پیاوه ههره مهزن و بلیمهتانهی كورد، جهنابی "مهلا عهبدولكهریمی مودهریس"ه، كه نووسهر و زانایهكی ههره گهورهی سهدهی بیستهمه .. كه زیاتر له 60 پهرتووكی زێده بهنرخی ئایینی و وێژهی و كۆمهڵایهتی بڵاوكردۆتهوه، ههر ههمووشیان دهچنه خانهی لێكۆڵینهوهی زانستی ههمهلایهنی، خوایی و دونیایی، كه بریتین له تهفسیری قورئان بهشێوهیهكی ئێجگار فراوان و بهزمانی كوردی و عهرهبی، ههروهها ساغكردنهوه و شیكردنهوهی چهندین شاكاری شیعری مهزنی كلاسیكی كوردی، نموونهی "مهولهوی، نالی، مهحوی، فهقێ قادری ههمهوهندی...هتد".
"مهلا عهبدولكهریمی مودهریس" له بههاری ساڵی 1901دا له گوندی تهكیهی سهر بهشارۆچكهی خورماڵ هاتووهته دنیاوه و ناوی تهواویشی "عهبدولكهریم محهمهد فهتاح"ه و سهرهتای خوێندنیشی به قورئان و پهرتوكه ئایینییهكان دهستپێكردووه و ساڵی 1913یش سهرهتاكانی "نهحو سهرف"ی خوێندووه، لهسهرهتای ههڵگیرسانی جهنگی یهكهمی جیهانیشدا لهمزگهوتی مهڵكهندی شاری سلێمانی نیشتهجێبووهو دهستی بهخوێندنی پهرتووكی "شهرحی جامی" كردووه و دواتر چووهته مزگهوتی "مهلا محهمهد ئهمین بالیكهدهر"ی و له ساڵی 1924یشدا له ئاههنگێكی فراواندا لهشاری سلێمانی مۆڵهی مهلایهتی وهرگرتووه.
لهساڵی 1960یشدا له مزگهوتی "شێخ عهبدولقادری گهیلانی" لهبهغدا بهناونیشانی "مودهریس" دامهزراوه، زیاتر له 50 فهقێ لهسهردهستی مۆڵهتی زانستییان وهرگرتووه، ههر لهو كاتهوه بهبێ پشوودان خهریكی وانهوتنهوه بووه له زانسته شهرعی و وێژهی و عهرهبییهكاندا. مهلا عهبدولكهریمی مودهریس چهندین پهرتووك و بهرههمی وهك نووسینهوهی ژیان و بهسهرهات و شیعری چهندین شاعیری وهك "مهولانا خالید" و "شێخ عوسمان و سهراجهدین"ی بڵاوكردووتهوه، ههروهها چهندین شیعریشی لهژێر نازناوی "نامی" بڵاوكردووهتهوه، ههروهها ڕۆڵێكی گرنگی ههبووه له بهكوردیكردنی فیقهی ئیسلامی و تهفیسری قورئانی پیرۆز و تهجویدهكهیدا.
نموونهی ژمارهیهك له پهرتووكه بهنرخهكانی بهزمانی كوردی ئهمانهن: یادی مهردان و دووبهرگ، بنهماڵهی زانیاران، ژمارهیهك پهرتووك له بارهی شهریعهت و ئیسلامهوه، كۆمهڵه شیعری فهقێ قادری ههمهوهند، تهفسیری نامی حهوت بهرگ، مهكتوباتی كاك ئهحمهدی شێخ چوار بهرگ، عهقیدهی مهرزیهی مهولهوی، دیوانی نالی، دیوانی مهولهوی، دیوانی مهحوی و چهندین پهرتووكی دیكه بهزمانی كوردی و عهرهبی و فارسی نووسیوهو بڵاویكردۆتهوه.
دیاره جهنابی مامۆستا "مهلا عهبدولكهریمی مودهریس"، لهبهر ئهوهی لهسهر ئاستی عێراقیش به زانایهكی گهوره ناسرابوو و خاوهن فتوای ئایینی بووه، بۆیه چهندین ساڵ پۆستی سهرۆكایهتی "رابطه علماء العراق"ی بهدهستهوه گرتبوو، لهوهش گرنگتر لهم ساڵانهی دوایی 3 ههزار زانای ئایینی سوننی ڕێڕهو كه له ههموو پارێزگاكانی عێراق هاتبوون و له بهغدا كۆبوونهوه، بهبێ بهشداریكردن و ئاگاداری خۆی جهنابی مهلا عهبدولكهریمی مودهریس به سهرۆكی (الامانه العلیا للافتاء و التدریس و البحوث و التصوف) ههڵبژێراو، بهڵام لهبهر ئهوهی باری تهندروستی نالهباربووه ڕهتیكردبۆوه. سهرهڕای ئهوهی ماوهیهك ئهندامی كارای كۆڕی زانیاری عێراق - دهستهی كورد - بووه، ههروهها باوهڕپێكراوی كۆڕی زانیاری وڵاتی ئوردون بووه.
كهسایهتی گهورهی ئایینی و ئهدیب و زانای گهلهی كورد مامۆستا "مهلا عهبدولكهریمی مودهریس" لهتهمهنی 104 ساڵیدا له كاژمێر 12ی شهوی 29 لهسهر 2005.08.30 له شاری بهغدای پایتهختی وڵاتی ئێراق كۆچی داوییكرد
استاد مدرّس، ازسال1401ـ كه اين شرحِ حالِ خود را نوشته است ـ همچنان تا حدود سال1420 به تدريس و تحقيق و امامت خود در بارگاهِ گيلاني ادامه داد و در سالهاي اخير هم، گاهي از حافظه، تدريس و افاده ميكرد و محضرش، مجمعِ علما و صالحان و طالبان از نقاطِ گوناگون جهانِ اسلام بود، تا آنكه در صبحگاه روز سهشنبه 24 ماه رجب 1426قمري، برابربا 8 شهريورماه1384 شمسي و 30 اوت 2005 ميلادي، جان به جان آفرين تسليم كرد و پيكر پاك او با حضور هزاران نفر از عُلما ، مردم و علاقهمندانش ، تشييع و در بارگاهِ حضرت گيلاني در جايي كه خود قبلاً تعيين كرده بود ـ در كنارِ مراقدِ شيخ رضا طالباني و حاج شيخ عبد الرّحمن ابو الوفاي نقشبندي ـ به خاك سپرده شد ـ روانش شاد و راهش پر رهرو باد!].
آثارِ علامة مدرّس
اشاره: مطابقِ آنچه شهرت يافتهاست، استاد مدرّس درعلوم مختلف ديني،ادبي و غيرِ آن بيش از 100 عنوان كتاب نوشته كه نزديك به 80 عنوان آن چاپ و منتشر شده و بقيّه، به صورت دستخط باقي مانده است. در اين فهرست، اسامي 51 عنوان مشهور آثار ايشان آمدهاست.
1ـ شمشيرِ كاري بر فرقِ نسيمِ رستگاري، در اثباتِ اجتهاد و تقليد و مذاهب، فارسي؛
2ـ ئيمان وئيسلام، شعر، اصل و فرعِ دين، كُردي؛
3 ـ ئهساسي سهعادت، اصل و فرعِ دين، كُردي؛
4ـ ئاوي حهيات، زندگاني پيامبران، كُردي؛
5 ـ چلچراي ئيسلام، چهل حديث از پيامبر(ص)، نظم و نثر، كُردي؛
6 ـ نوور و نهجات، شعر، مدح پيامبر(ص)، كُردي؛
7 ـ ئيقبالنامه، شعر، كُردي؛
8 ـ مهولوودنامه و ميعراجنامه، نظم ونثر، كُردي؛
9ـ دوو رشته، شعر، قاموسِ عربي به كُردي، كُردي؛
10ـ شهريعتي ئيسلام، ، نثر، كُردي، چهار جلد؛
11ـ بههار و گولزار، نظم و نثر، حكمت و اخلاق، كُردي؛
12ـ وتاري ئاييني بو روژاني ههيني، نثر، كُردي؛
13ـ باراني رهحمهت، شعر، سيرة پيامبر(ص)، كُردي؛
14ـ يادي مهردان، زندگينامة مولانا خالد شهرزوري و مشايخِ نقشبندي هَورامان، كُردي، 2 جلد؛ 15
ـ گردآوري و شرح ديوان بيساراني، كُردي؛
16ـ گردآوري و شرح، ديوان مَولوي، كُردي؛
17ـ گردآوري و شرح ديوان نالي، كُردي؛
18ـ گردآوري و شرح ديوان مَحوي، كُردي؛
19ـ گردآوري و شرح ديوان فهقي قادري ههمهوهندي، كُردي؛
20ـ حهجنامه، نظم و نثر، كُردي؛
21ـ شرح عقيدة مرضيّة مولوي، كلام، كُردي؛
22ـ شهمامهي بيندار، نظم ونثر، تعليمي، كُردي؛
23ـ پهيرهوان، شرح حالِ خلفاي شيخ سراجالدّين، كُردي؛
24ـ بنهمالهي زانياران، تاريخ خاندانهاي علمي وديني كُردستان ، كُردي؛
25ـ تهفسيري نامي، 7 جلد، كُردي؛
26ـ ريگهي رههبهر، نظم و نثر، علم حديث، كُردي؛
27ـ ريگهي بهههشت، نظم و نثر، نصايحِ ديني، كُردي؛
28ـ ترجمة مكتوبات كاك احمدِ شيخ از فارسي به كُردي، 3جلد؛
29ـ شرحِ تصريف زنجاني، علم صرف، كُردي؛
30 ـ نامهي هوشيار، نظم و نثر، اخلاق، كُردي؛
31ـ نووري قورئان، نظم و نثر، علوم قرآني، كُردي؛
32ـ بهديع و عهرووزي نامي، نظم و نثر، كُردي؛
33ـ الصّرف الواضح، علم صرف، عربي؛
34ـ مفتاح الادب، علم نحو، عربي
35 ـ خلاصةالبيان في الوضع و البيان، عربي؛
36 ـ المفتاح، منطق، عربي؛
37ـ الورقات، منطق، عربي؛
38ـ العزيزه، منطق، عربي؛
39ـ الوجيهه، منطق، عربي؛40
ـ المقالات في المقولات، عربي؛
41ـ جواهر الفتاوي، مجموعة فتاواي فقهي علماي كُردستان، سه جلد، عربي
42 ـ الوسيله، شرحِ الفضيلة مولوي، علمِ كلام و عقايد، عربي؛
43ـ المواهب الحميد، شرحِ الفريدة سيوطي، صرف و نحو، عربي؛
44ـ مواهب الرّحمن في تفسير القرآن،
8 جلد، عربي؛
45ـ نور الإسلام، آداب ديني و عقايد، عربي؛
46ـ البركات الأحديّه في شرح الصمديه، نحو، عربي؛
47ـ اعلام بالغيب والهام بلا ريب، شرح احاديث و مطالب عرفاني، عربي؛
48 ـ جواهر الكلام في عقايد اهل الاسلام، نظم ونثر عربي؛
49ـ علماؤنا في خدمة العلم والدّين، شرحِ احوال دانشمندانِ كُرد، عربي؛
50 ـ الانوار القدسيّه في الاحوال الشخصيّه، عربي؛
51 ـ فوائد الفوائح، شرح فوائحِ مولوي، عقيده وكلام، فارسي. و