در خصوص حیات(باوه ناووس) که به(باوه ناووس سهرگهتی) معروف است، منابع تاریخی مختلفی وجود دارد…
در کتاب مبارک(سرانجام) بدین گونه آمده است: که باوه ناووس جاف در سده ی پنجم هجری می زیست و در ایام جوانی روی به درس خواندن نمود و در جهت کسب علم تلاش نموده است. بعد از آنکه درسش را به اتمام میرساند، همانند سیاحی به سفر می پردازد و سخن او بصورت نسائق بود و برای همین نیز مردم حرفهای او را می فهمیدند و بدین خاطر او را دیوانه دانستند. در کتاب«دیوان الحق» نوشته اند: “باوه ناووس” از ایل و تبار جاف و در سده ی پنجم و ششم می زیسته است و با الهام از نورالهی، سعی در منتشر کردن(آیین یارسان) داشته است. در کتاب تاریخ کوردی – جلد یکم، نوشته اند”باوه ناووس” در سال(447کوردی) چشم به دنیا گشود و در زمان کودکی شروع به درس خواندن نمود. در جهت کسب علم شروع به سیرو سفر می نماید و در این گردش علمی خود، به تمام نقاط کوردستان میرود. فلسفه ی دینی و بسیار علوم دیگر را فراگرفته است و بعداً به زادگاه خود بازگشت و از مردم دعوت به گرایش طریقت می نماید و بدینگونه مریدانی گرد او جمع آمدند. “باوه ناووس” شاعر و دانشمند و نوازنده ی ساز تنبور(ته میره ی کوردی که سازی مذهبی و اوراد آیین یارسان را با آن ذکر می نمایند). اشعار او و شماری از یارانش در کتاب های مقدس یارسان به رشته تحریر در آمده اند. از آن شعرها می توان به شعری که در خصوص اصالت خودش سروده است را عنوان نمود و در زیر این شعر را می آوریم:
ناممهن بلهو شۆرهتم ناووس
بابۆم ئهحمهدهن ساحیب جاو كووس
پێكانم وهسهر جوقهى پهڕ تاووس
زات ئا سوارهنان چهنى كهیكاووس
در اینجا خودش ذکر می نماید که نامش(بله) است و به«ناووس» او را می شناسند . پدرش احمد دارای جاه و منصب و پر طاووس نشانه ای از منصب داری او می باشد که معمولاً در قدیم بر تاج یا کلاه پادشاهان و سرداران دیده می شود و اصل و نژاد خود را به کیکاووس می رساند. در این شعر نامبرده نامش(ابراهیم ابن احمد) می باشد و خود او در شعرش بدان اشاره نموده است.
باوه ناووس بیشتر ایام حیات خود را در روستای«سهرگهت» گذرانده است و قبر او نیز در این روستا می باشد. باوه ناووس هرچند تعدادی مرید داشت و مردمی به دور او گرد آمدند، ولی او دشمنان فراوانی داشت و همیشه سعی نمودند که مانع از انتشار افکار او گردند.
باوه ناووس همچنان که خودش می گوید: پسر مردی نامدار و از خاندانی بزرگ و معروف بوده است.«سهرگهت» نیز براساس آثار باستانی کشف شده در آن یکی از روستاهای قدیمی اورامان می باشد و پیش از اسلام کاملاً آباد و برقرار بود. بدین معنا که این روستا بدست باوه ناووس آباد یا ساخته نشده است و بلکه قبل از آن سده ی پنجم که باوه ناووس در آن می زیسته، این روستا وجود داشته و این روستا قدمتی قبل از اسلام را با خود دارا می باشد.
لازم به یادآوریست که خاندان شیخ”روستای سهرگهت” اورامان ریشه ی نژادی خود را به«باوه ناووس» که گویا از اجداد و نیاکان آنان می باشد، بر می گردانند و خود را از اسلاف«باوه سرهنگ دوانی» که یکی از رهبران بزرگ آیین یارسان است، میدانند.