" علامه عبدالفتاح ابوغده؛ یادگاری از سلف صالح "
هنگامی که صفحات درخشان تاریخ اسلامی را مورد مطالعه قرار می دهیم، با شخصیات و نوابغی مواجه می شویم که با نام و آوازه شان زینت بخش صفحات تاریخ بوده اند، کسانی که زمین به آنها افتخار می کند و جامعه از وجود پر برکتشان بر خود می بالد، کسانی که با آمدنشان معنای زندگی را به ما آموختند و راه و روش زیستن در این دنیا را به ما یاد دادند.
صفحات طلایی تاریخ امت اسلامی نیز سرشار از اینگونه قهرمانان است، به ویژه عالمانی که خالصانه برای خدا کار کردند و در نگهداری امانت دانش و مصونیت جایگاه و شرافت آن کوشیدند وهیچ گونه چشم داشتی به متاع دنیا و پست و مقام آن نداشتند، بلکه تمام هم و غم آنها کسب رضامندی خداوند و تلاش و پشتکار در راه به اهتزاز درآوردن پرچم دین و اعلای نام خداوند بر روی زمین بود.
بدون شک نیاز جامعه بر چنین افرادی به مراتب بیشتر از نیازش به صنعتگری و پیشرفتهای مادی است، چرا که خیر و صلاح و پیروزی جامعه بشری به این نوابغ، که هر از گاهی در طول تاریخ ظهور می کنند، وابسته است.
علامه عبدالفتاح ابوغده یکی از این شخصیتهای فرزانه و بزرگ است که صفات بارز علمی، اخلاقی و اجتماعی او در سطح جهان اسلام او را اسوه ای نیکو برای جوانان مسلمان قرار داد. در این مقاله می خواهیم فرازی از زندگی این دانشمند بزرگ را تقدیم خوانندگان کنیم.
نام و کنیه و نسب و محل تولد
نام ایشان عبدالفتاح بن محمد بن بشیر بن حسن ابوغده است و نسبش به سیدنا خالد مخزومی رضی الله عنه می رسد. عبدالفتاح در نیمه شعبان سال 1336هـ موافق 1917م در خانواده ای دیندار و پاکدامن در حلب سوریه چشم به جهان گشود. پدرش همراه پدربزرگ به کار بافندگی اشتغال داشتند و از این راه امرار معاش می کردند. آنها از ثروت زیادی برخودار نبودند، بلکه خانواده ای قانع و متوسط الحال به شمار می آمدند.
صفات و شمائل
شیخ عبدالفتاح فردی مهمان نواز و نیک سیرت و دارای خصلتهای برجسته اخلاقی بود. خداوند به او عقل و درایت والایی بخشیده بود، هیچ گاه سخن ناسنجیده بر زبان نمی راند، دارای اخلاقی زیبا و دوست داشتنی بود که با همراهان و همنشینان خود تا حد مناسب شوخی و مزاح می کرد، مجالس علمی و عادی او سراسر ادب و تربیت و نرم خویی بود. علاوه بر اینکه وی انسان زیرک و روشنفکر بود و حافظه ای فوق العاده قوی داشت، در عمل و عبادت و پرهیزگاری نیز اسوه بود، اذکار و اوراد خاصی را هنگام صبح انجام می داد و بر نمازها پایبند بود.
شیخ عبدالفتاح ابوغده رحمه الله استقامت عجیبی در راه کسب علم و مطالعه و تالیف داشت، هیج گاه قلم را ترک نمی کرد، در سفر و حضر و صحت و مرض قلم به دست بود، بیش از حد به وقتش اهمیت قایل بود، بسیار کم می خوابید. حتی در دوران جوانی چند روز پشت سر هم خواب را ترک می کرد.
یکی از ویژگی های بارز عبدالفتاح رحمه الله تواضع و فروتنی زائدالوصف او بود. اوعلاوه از اساتید و مشایخ، در مقابل شاگردان خودش تواضع کرده و خود را در مقابل آنها هیچ می دانست.
مذهب
او در مذهب حنفی مهارت کامل داشت و این مذهب را از محضر مشائخ و فقهای برجسته ای همچون شیخ مصطفی زرقاء و مفتی احمد حج کردی، مفتی احناف در حلب، فرا گرفت و خودش نیز به تنهایی در زمینه مذهب حنفی مطالعه داشت و کتب این مذهب را با غور و فکر مطالعه می کرد. او گاهی اوقات آراء و نظریه های خود را بر حاشیه کتابها می نگاشت. علاوه بر این ایشان بر مذهب شافعی نیز احاطه داشت، چنانکه شاگرد بزرگوارش محمد عوامه می گوید:
«یادم است که استاد در بسیاری اوقات سوال کننده را با مسائل دقیق و ریزی از لابلای حاشیه های فقه شافعی پاسخ می دادند.»
** ادامه دارد **