بدعت سیئه و حسنه؟
آیا هر بدعتی گمراهی است؟ چیزی به نام بدعت حسنه وجود دارد؟
بدعت عبارت است از ایجاد کردن روش جدیدى در دین که اصل و اساسى در شریعت نداشته باشد، و هر چند صاحب بدعت فکر کند کار جدیدش عبادت به شمار میرود، ولى از آنجاییکه اصل و اساسى در دین ندارد بدعت به شمار میرود و فاعل آن کار گناهکار میشود.
و یکى از جامعترین معانى بدعت را امام شاطبی بیان کرده است که: ” البدعة إذن عبارة عن طریقة فی الدین مخترعة تضاهی الشرعیة یقصد بالسلوک علیها التقرب إلى الله تعالى “، یعنى: ” بنابراین بدعت عبارت است از یک اختراع جدید در دین که مشابه شریعت باشد و (شخص مبتدع) با این سلوک قصد تقرب به خداوند متعال را دارد “
پیامبر صلی الله علیه وسلم در مورد بدعت فرموده است: «إیّاکُم وَ مُحدَثاتِ الأُمورِ؛ فإنَّ کُلَّ مُحدَثَةٍ بِدعَةٌ، و کُلَّ بِدعَةٍ ضَلالَةٌ، وَ کُلَّ ضَلالَةٍ فی النّارِ»: (از امور نوپیدا در دین بپرهیزید که هر نوپیدایی بدعت است و هربدعت گمراهی. و فرجام هر گمراهی آتش است).
وقتی چنین است پس بدعت، ابتدایی باشد یا استمراری فرقی نمیکند در هر صورت انجام دهندهی آن گناهکار میشود، چون همان طور که پیامبر صلی الله علیه وسلم فرموده است: «فی النّارِ»: (فرجام آن آتش دوزخ است). منظور این است که این گمراهی موجب عذاب در دوزخ میشود.
وقتی پیامبر صلی الله علیه وسلم امتش را از بدعت برحذر داشته، این امر ایجاب میکند که بدعت فساد محض است، چرا که پیامبر صلی الله علیه وسلم به صورت عام نه خاص میفرماید: «کُلَّ بِدعَةٍ ضَلالَةٌ»: (هر بدعتی [چیز جدیدی ] گمراهی است).
وانگهی بدعت در حقیقت نوعی انتقاد غیر مستقیم از شریعت اسلامی است. چون معنا یا مقتضی آن این است که مسایل شریعت هنوز کامل نشده است و بوجودآورندهی بدعت با عبادتی که پدید آورده آن را کامل کرده است تا به گمان خود به الله نزدیک شود و تقرب جوید.
بنابراین میگوییم: تمام بدعتها گمراهی است و هر گمراهی در آتش دوزخ است. پس باید از تمام بدعتها حذر شود و این که انسان الله را عبادت نکند مگر به همان روشی که الله و رسول مشروع قرار داده است تا در برابرش حقیقت قرار گیرد چرا که هر کس راه بدعت را در پیش گیرد، مبتدع را برای خود به عنوان امامی غیر از رسول الله انتخاب کرده است.
گاهی اوقات بدعت در دین، عقیده یا عبادت، اعم از قولی یا عملی است. مانند: بدعت نفی تقدیر یا بدعت ساختن مسجد بر روی قبرها یا درست کردن گنبد روی قبرها، خواندن قرآن برای مردهها بر سر قبرستان، جلسه گرفتن برای یادبود ذکر صالحان و نیکان، طلب فریادرسی از غیرالله، طواف زیارتگاهها تمامی اینها و امثال اینها گمراهی است.
برخی از بدعتها وسیله ی مبتلا شدن به شرک است، مانند : توسل به الله به مقام و حرمت نیکوکاران و یا سوگند به غیرالله و یا این که برخی میگویند: (هر چه الله بخواهد و تو بخواهی میشود.)
آن طورکه برخی با استناد به معنای عام حدیث «کل بدعة ضلالة»-هر بدعتی گناه است» گمان کردند بدعت هم مانند عبادات به پنج قسم (فرض، سنت، مستحب، مکروه، حرام)تقسیم میشود. این تقسیم بندی اشتباه است؛ بلکه باید دانست که هر بدعتی گمراهی است.
چیزى بنام بدعت حسنه در شریعت وجود ندارد، و همه بدعتها گناه و حرام هستند، از آنجاییکه پیامبر صلى الله علیه و سلم فرمودند: “کل بدعة ضلالة، وکل ضلالة فی النار” (رواه النسائی فی “سننه” ۳/۱۸۸ ـ ۱۸۹)، یعنى: “همه بدعتها گمراهیست، و همه گمراهیها در آتش است”.
و قول پیامبر صلى الله علیه و سلم که فرمودند: “من سن فی الإسلام سنة حسنة” (روایت مسلم در “صحیح مسلم” ۲/۷۰۴ ـ ۷۰۵)، یعنى: “کسى که در اسلام راه و روش نیکویى را شروع کند”، منظور اینست که: “کسى که سنتى را احیاء کند”، زیرا پیامبر صلى الله علیه و سلم این مقوله را (یعنى من سن فی الاسلام سنة حسنة) وقتى بیان کرد که خواستار جمع صدقه بود و کسى آنرا شروع نکرده بود، و سپس پیامبر صلى الله علیه و سلم آنرا گفت و یکى از اصحاب پیامبر صلى الله علیه و سلم صدقه اى را آورد و جلو پیامبر صلى الله علیه و سلم گذاشت، و سایر اصحاب وقتیکه آنرا دیدند آنها نیز صدقه دادند تا اینکه انبوهى از صدقات جلو پیامبر صلى الله علیه و سلم جمع شد و پیامبر صلى الله علیه و سلم را خوشحال کرد، پس منظور احیاء سنت پیامبر صلى الله علیه و سلم است نه اینکه بنیانگذار بدعتى باشد که اصل و اساسش در شریعت موجود نیست.
منبع:
http://ilafweb.com/?p=2724