تاریخ : يكشنبه، 9 مرداد ماه، 1401
موضوع : فرهنگی - اجتماعی

شهروند مسئول – جامعه ی مدنی و شهر زیبا

نویسنده : نورالدین بهرامی (دانشجوی کارشناسی ارشد اقتصاد) /  شهروند را اینگونه تعریف کرده اند شهروند فردی است که حقوق خود را میشناسد و آن را مطالبه می کند.اگر این تعریف را بپذیریم احتمال دارد که اصطلاح شهروند مسئول را نادرست بدانیم


چون شهروند مسئولیت را در تعریف خود دارد و شهروند مسئول غلط مصطلح است.پس واضح است شهروندان به لحاظ اٍلمانهای شهروندی یکسان نمیباشند و میزان شهروندی از کسی به کسی دیگر فرق می کند و فازی است در کف این قضیه شهروندان عادی هستند که گاها مرتکب ناهنجاری و قانون گریزی می شوند و در سقف شهروند کامل قرار دارند که تمام خصال شهروندی را دارا می باشند با این وصف در این مقال در سطوح مختلف از اخلاق شهروندی سخن می گوییم.شهروندان عمدتا باسواد هستند و قانون اساسی را میدانند و از راههای قانونی ودیپلماسی مدنی حقوق خود را مطالبه می کنند.شهروندان به رفاه اقتصادی به معنی علمی ان اهمیت می دهند یعنی گرچه در تابع رفاه درآمد به عنوان متغییر مهمی وجود دارد اما برای آنها مهم این است که درآمد چگونه به وجود بیاید آیا درامد دستامد دانش وصنعت و کشاورزی است و در اثر افزایش بهرهوری نیروی انسانی یا Prodactivity  به وجود می آید یا از راههای دیگر چرا که چگونگی بوجود امدن درامد بر میزان رفاه تاثیرات متفاوت میگزارد همانگونه که بعضی پولها تاثیری بر میزان ناخالصی ملی ندارند و بعضی از پولها مایه ی افزایش ان میشوند و حتی بعضی از پولها موجب کاهش ناخالصی ملی می شوند که به انها پولهای کثیف نیز گفته می شود که پدیده ی پول شویی را به دنبال خود می اورد تفاوت این پولها به مانند پولهای حلال , مباح , مکروه و حرام می باشد.وبا شهروندان کوچه بازاری و پایین خیابانی و لومپن نیستند و در قضاوت تعصب به خرج نمی دهند و کورکورانه عمل نمیکنند و در موقعیت های مختلف نه خود آزار و نه دیگر آزار نمی باشند این نکته هم مهم است که بدانیم اخلاق شهروندی جدای از صنف اقتصادی و یا فکر سیاسی مورد بررسی قرار می گیرد.


قانون مندی و قانون گریزی شهروندان:
قدمت قانون به معنای عام به مراحل ابتدایی زندگی بشر برمی گردد و روابط متقابل آدمی برخلاف حیوانات از روی غریزه نیست لذا به منظور براقراری تعادل میان آنها به وضع قانون نیاز است و با توجه به پیشرفت های بشری در ابعاد گوناگون زندگی از جمله صنعتی شدن جوامع,رشد بروکراسی,تحولات سازمانی,فرایندهای شهروندی و شهرنشینی به ویژه روابط انسانها پیچیدگی زیادی یافته که به همان اندازه نیاز به قوانین جدید بیشتر می شود و رشد و بلوغ اجتماعی بیشتری را از آحاد شهروندان طلب می کند و هر شهروند موظف است در قبال ساختار اجتماعی که با آن در اصطکاک می باشد عهده دار وظایفی گردد و مجریان و قانون گزاران بر حسب ضرورت به وضع قواعد و مقرراتی می پردازند تا با اجرای آن احساس لذت از زندگی را درمیان شهروندان خود افزایش دهد و هر شهروندی موظف به پیروی از این قوانین می شود و با رعایت حال دیگران محبت و همکاری و همیاری همه جانبه ای را به ارمغان می اورد علاوه بر این شارع مقدس در تمام کتب آسمانی و در اخلاق تمام پیامبران به وضع تکالیف اجتماعی شهروندان نسبت به همدیگر پرداخته شده است و مصلحان اجتماعی نیز بر اساس آنها و با توجه به پیشرفتها و شرایط زمانی و مکانی قوانین و مقررات خاصی را تدوین و مجریان آن را مشخص نموده اند.میزان پذیرش قانون یا عدم گریز از ان به شهروندان یک جامعه و مجریان قانون در آن جامعه بستگی دارد پایبندی و دلبستگی افراد جامعه به قوانین و اجرای صحیح آنها و یا بی اعتنایی به قوانین و شاه خالی کردن از اجرای درست انها دارای آثار سیار زیاد مثبت و منفی و تبعات اجتماعی ,اقتصادی و فرهنگی زیادی در جامعه می باشد. درجه قانون پذیری افراد و یزان رعایت قانون در جامعه در ارتباط با ساخت اجتماعی و هنجارهای موجود در جامعه بایستی بررسی نمود.عدم رعایت قانون می تواند وضعیت کلی اجتماعی را دچار انواع دشواری ها بنماید و ساخت های اقتصادی نامطلوب و بی عدالتی ها و به طور کلی نارضایتی و نابه سامانی عمومی را سبب شود در نهایت منجر به ورشکستگی دایره ی انسجام اجتماع واز هم گسیختگی ان شود متاسفانه در بسیاری از جوامع شرقی مانند جامعه ی ما بخشی از شهروندان از اخلاق شهروندی فاصله گرفته اند و با بی تفاوتی نسبت به قاون و یا هنجار شکنی و قانون گریزی موجبات بروز آسیب های اجتماعی شده اند که از طرفی نهاد های تنظیم کننده ی قانون بین افراد جامعه را مستاصل و ناامید و متزلزل کرده و از طرفی موجب بی احترامی به بخش اصیل جامعه ی شهروندی شده اند نمونه هایی از این قانون گریزی ها که موجبات آسیب های اجتماعی را فراهم می کند عبارت اند از :عدم پرداخت عوارض و مالیات ها , عدم توجه به قوانین راهنمایی و رانندگی , تشکیل گروههای فشار , دزدی های کوچک و بزرگ , حق دیگران را نادیده انگاشتن , عدم توجه به حفظ بهداشت خیابان ها و پارک ها و شکستن لامپ ها و سطل های زباله و وسایلی که شهرداری برای رفاه شهروندان قرار داده است و همچنین عدم توجه به آلودگی صوتی و آسیب رساندن به اتوبوس ها و وسایل عمومی و از بین بردن حرمت افراد جامعه و مواردی از این قبیل در جامعه ی ما رو به گسترش است و این وضعیت ما را بر آن میدارد که باید چاره ای اندیشید و فکری کرد که چگونه سطح بینش افراد را در حفظ سلامت خود و دیگران بالا برد و از کجا بازگشت به اخلاق شهروندی را باید آغاز کرد که جامعه ی ما قبلا نمونه ی بارز آن بوده است افراد چگونه وادار به اطاعت از قانون می شوند؟ افراد چگونه با معیار های شهروندی خود را تطبیق می دهند؟ چگونه نگرش خطا رفته به قانون و قانون مداری را تصحیح کرد؟ چگونه شهروندان به یکدیگر اعتماد کنند؟ که حرکت به سمت جامعه ی مدنی یکی از راهکارهایی است که انتخاب می شود.
جامعه ی مدنی :
الزامات , مؤلفه ها , و مهارتهایی که در جامعه ی مدنی و برای شکل گیری آن موجود باشد بسیار است. از عادت دادن مردم به کار گروهی و ترویج روحیه ی کار جمعی در افراد شروع می شود.تمرین ترجیح منافع ملی و جمعی بر منافع خودی,کانالیزه شدن گرایش های  سیاسی و اجتماعی , تقدم حقوق طبیعی بر حقوق وضعی و افزایش بهره ور نیروی انسانی را نیز شامل می شود.مؤلفه هایی دو طرفه در جامعه ی مدنی که باید نقش خود را به خوبی ایفا نمایند تا جامعه به این مهم برسد به دو نوع تقسیم می شوند .در یک طرف افراد,اصناف و ان جی اُوها (n.g.o ( ها هستند که مؤظف به اجرای قانون و راهکارهای قانونی و فرهنگ سازی هستند و از طرفی دیگر قانون گزاران و مجریان قانون و مراکز قدرت قرار دارند.قانون گزاران و مسئولین باید برآمده از اراده ی عمومی مردم باشند و قوانین را در جهت خیر و صلاح اکثریت افراد جامعه وضع کنند و انتقاد از شهروندان را مستمندانه قبول کنند.معمولا قوانینی در جامعه محقق خواند شد زود نهادینه می شوند فراگیر و استثناناپذیر باشند لازمالجرا بوده و ضمانت اجرایی داشته باشند و متخلفین از  قوانین مجازات شوند.قانون گزاران و مجریان باید با ارزش گزاری به نظر خردمندان و شهروندان جامعه آنها را دل گرم کرده و مانع بی تفاوتی آنها شوند و در طرف مقابل شهروندان مؤظفند که قانون گرا باشند.قانون گرایی به معنی پذیرش آگاهانه و اکثریت قریب به اتفاق افراد جامعه از قوانین و مقررات موجود جامعه و عمل به آنها می باشد و عبارت است از میزان اهمیتی که شهروندان یک جامعه به قوانین قائلند و با شاخصه هایی چون نگرش مثبت  بهقانون و بعد شناختی آن.کاهش جرائم و تخلفات و افزایش مشارکت و ولاء اجتماعی اندازه گیری می شود .یک شهروند اگر در جایی متوجه شد که قانونی منصفانه نیست باید شجاعانه وقانوني برای تغییر آن تلاش کند همانگونه در جایی دیگر دست سربازی را که حافظ مال و ناموس و امنیت اجتماعی او و همنوعانش می باشد را باید ببوسد تا دلگرمی مجرین قانون را افزایش دهد.شهروندان ومجریان قانون باید از یک تعادل و توازن در قوا برخوردار باشند و در یک برابری نیروهای متضاد و متفاوت همدیگر را خنثی کنند,باید بازدارنده ی همدیگر از خطا و وادارنده ی همدیگر به خیر و صلاح جامعه باشد واما
شهر زیبا:
شهر ما در نقطه ای از این کره ی خاکی قرار گرفته است که بسیار خوش آب و هوا است و از نظر مسافرانی که به این دیار آمده اند و خیلی جاهای دیگر رفته اند, شهرت داشته است و برگزیده و قابل ستایش بوده است و خوشبختانه نقاشی طبیعت کار را تمام کرده . رزمارا در کتاب جغرافیای نظامی ایران منطقه ی گردنه ی گیان(میدان شهدا) را تا گردنه ی شمشیر را با عنوان زیباترین مناطق در غرب نام برده است این شهر زمانی نه چندان دورمرکز علم و دانش بوده است,گروهی از آن مشغول صنعت چرم و کفاشی برای منطقه بوده اند و گروهی دیگر ریسنده و حلاج و گروهی دیگر آهنگر بوده اند و دارای مراکز علمی عصر خود بوده است.بازارها و کاروانسراها جداگانه تفکیک شده اند بسیاری از شاخصه های یک شهر توسعه یافته آن زمان را نظیر درصد فضاهای سبز,فرهنگی,تجاری,خدماتی ومسکونی را داشته و به چشم ها می خورده است.این شهر در پایه ریزی فرهنگ و قوانین و روابط اجتماعی صرف نظر از لزوم بررسی ابعاد مختلف آن در منطقه پیش رو و الگو بوده است.قدری مایه ی شگفتی است که ملتی با این افتخار حال حاضر آن رتبه سالهای قبل خود را ندارد,وقدری مایه ی شگفتی ندارد چرا که این فراز و نشیب در روند تکاملی بسیاری از مقولات دیگر به چشم می خورد یعنی امید است که با تشریک ساعی و خرد جمعی باز جوید روزگار وصل خویش.یک مدیریت قوی و متخصص می تواند با استعانت از الگوهای شهرهای خوب و پیش رو آن را به شهری زیبا تبدیل کند.آن چیزی که این شهر در نگاه اول به آن نیاز دارد تفکر است,تفکری که حاصل جمع و برایند سه حوزه ی اقتصاد,فرهنگ و خرد جمعی باشد.به عنوان مثال مبانی شروع به سمت الگوی مناسب مصرف و بهینه سازی در بسیاری از امور که خود مسأله ای اقتصادی است کاملا فرهنگی می باشد, به عنوان نمونه اگر فرهنگ درست استفاده از ماشین های شخصی ر بدانیم نه ترافیک درست می شود و نه آلودگی صوتی و از طرفی نیز انرژی های زیاد ذخیره می شود که بازخورد آن به دولت و اجتماع برمی گردد.باید دانست چنانچه این تفکر محور حرکت ما در مسیر رشد قرار نگیرد تغییرات پیش رو به لحاظ کمی مثبت است اما به لحاظ کیفی محتمل است که ارزیابی شود.خوشبختانه امروز به برکت ارتباطات جهانی امکان دسترسی به تجربه ی دیگران بسیار فراهم است و این امر حرکت ما را بسیارغنی تر و انجام آن را بسیار ضروری تر خواهد نمود.
امیداست که با این بستر تاریخی خوب و مدیریت جدید حرکت در جهت حل مسائل و مشکلات آن برداشته شود,تا که هم شهری زیباتر و هم امکان حرکت به سوی تفکری درست و زندگی زیبا برای شهروندان آن فراهم گردد.         
                                                                           

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

منابع:

1-اقتصاد کلان- رودیگردورن بوش و استانلی فیشر- ترجمه: د:محمد حسین تیز هوش تابان
2-اقتصاد بخش عمومی -  تألیف:جمشید یزدیان
3-جامعه ی مدنی و دولت
4-فرهنگ و دموکراسی
مقالات:
1-اولویتهای زندگی شهروندان- نشریه ی راه بری
2-شهروند جهانی
3-حقوق و تکالیف شهروندی- ابوالحسن ماهروئی - نشریه ی صدای عدالت
4-حقوق شهروندی و نقص قانون- حسن امینی – نشریه ی اعتماد
5-توسعه ی شهرسازی – امیر اسماعیل مکرم – نشریه ی هنر صنعت




منبع این مقاله : :.:: پینوس ::.
آدرس این مطلب : http://penous.com/208/شهروند-مسئول-–-جامعه-ی-مدنی-و-شهر-زیبا/